Yapay Zeka ve Eğitim / Otomasyon Dünyasında İnsan İradesini Korumak
UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Başkanlığınca 3 Aralık 2018 tarihinde gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler 73. Genel Kurulunun 25. Maddesi gereğince 24 Ocak gününün UluslararasıEğitim Günü olarak ilan edildiği belirtilmekte olup UNESCO tarafından "Uluslararası Eğitim Günü"nün2025 yılı temasının "Yapay Zeka ve Eğitim / Otomasyon Dünyasında İnsan İradesini Korumak" olarak belirlemiştir.
Yapay Zeka ve Eğitim / Otomasyon Dünyasında İnsan İradesini Korumak konusu, teknolojinin hızla ilerlediği dünyamızda yapay zeka (YZ) ve otomasyonun hayatımıza etkilerini ve bu etkiler karşısında insan iradesini nasıl koruyabileceğimizi tartışmayı amaçlar. İşte konuya dair detaylı bilgiler:
1. Yapay Zeka ve Otomasyon Nedir?
· Yapay Zeka (YZ):
Bilgisayarların insan zekasını taklit ederek öğrenme, problem çözme, karar verme ve dil anlama gibi görevleri yerine getirmesini sağlayan teknolojiler.
o Örnek: Sürücüsüz araçlar, akıllı öğretim sistemleri.
· Otomasyon:
İnsan müdahalesine gerek kalmadan görevleri yerine getiren sistemler veya süreçler.
o Örnek: Endüstriyel robotlar, otomatik müşteri hizmetleri.
2. Eğitimde Yapay Zeka ve Otomasyon
Yapay zeka, eğitimde devrim yaratacak potansiyele sahiptir, ancak bu teknolojilerin bilinçli bir şekilde kullanılması gereklidir.
Faydaları:
· Bireyselleştirilmiş Öğrenme:
YZ, öğrencilerin ihtiyaçlarına uygun öğrenme materyalleri ve hızları sağlayabilir.
· Veri Analizi:
Öğrencilerin başarılarını ve eksiklerini analiz ederek öğretmenlere rehberlik eder.
· Erişim Kolaylığı:
Eğitim materyallerine internet üzerinden ulaşım sağlar.
Riskleri:
· Bağımlılık:
Öğrenciler, teknolojiye aşırı bağımlı hale gelebilir.
· Mahremiyet:
Veri gizliliği ve etik sorunlar ortaya çıkabilir.
· İnsan İlişkilerinin Azalması:
Öğrenci-öğretmen etkileşimi yerini yapay sistemlere bırakabilir.
3. Otomasyonun İş ve Eğitim Dünyasına Etkisi
Otomasyon, özellikle iş dünyasında büyük değişimlere neden olmaktadır.
Avantajlar:
· Rutin ve tekrarlayan işleri yaparak insanların daha yaratıcı görevlere odaklanmasını sağlar.
· Zaman ve maliyet tasarrufu sağlar.
Dezavantajlar:
· İş gücü kaybına yol açabilir.
· İnsanlar, bazı becerilerini kaybedebilir ve daha az bağımsız hale gelebilir.
4. İnsan İradesini Korumak Neden Önemlidir?
· Etik Kararlar:
Yapay zeka, duygusal veya insani değerleri tam olarak anlayamaz. Bu nedenle, etik ve moral kararlar alabilen insan iradesine ihtiyaç vardır.
· Yaratıcılık ve İnovasyon:
İnsan iradesi, yaratıcı düşünme ve inovasyon için temel bir unsurdur.
· Toplumsal Denge:
Teknoloji, insanların yerine geçmek yerine, onları desteklemek için kullanılmalıdır.
5. Çözüm Önerileri
İnsan İradesini Korumak İçin Neler Yapabiliriz?
· Dijital Okuryazarlık Eğitimi:
Yapay zekayı anlamak ve bilinçli kullanmak için eğitim programları düzenlenmeli.
· İnsan-Makine İşbirliği:
Yapay zeka ve otomasyon, insan yeteneklerini tamamlayıcı bir araç olarak kullanılmalı.
· Etik Düzenlemeler:
Yapay zeka teknolojilerinin sınırlarını belirleyen yasal çerçeveler oluşturulmalı.
· Eleştirel Düşünme Becerileri:
İnsanların teknolojiyi sorgulama ve etik yönlerini değerlendirme becerileri geliştirilmelidir.
6. Gelecek Perspektifi
Yapay zeka ve otomasyon, yaşamı kolaylaştırma ve geliştirme potansiyeline sahiptir. Anak bu süreçte:
· İnsan iradesi, etik değerler ve bağımsız düşünme becerileri korunmalıdır.
· Teknolojinin insanlığı destekleyen bir araç olarak kalması sağlanmalıdır.
Kitaplar:
1.Harari, Yuval Noah. 21. Yüzyıl İçin 21 Ders.
o Yapay zeka ve otomasyonun toplum üzerindeki etkilerini geniş bir perspektifle ele alır.
2.Zuboff, Shoshana. Gözetim Kapitalizmi Çağı.
o Teknolojinin bireyler üzerindeki etkisini ve veri kullanımına dair etik sorunları tartışır.
3.Russell, Stuart. Human Compatible: Artificial Intelligence and the Problem of Control.
o Yapay zekanın insan değerlerine uyumlu hale getirilmesine yönelik öneriler sunar.
Makaleler ve Raporlar:
1.OECD (2021). AI in Education: Challenges and Opportunities.
o Eğitimde yapay zekanın kullanımına ilişkin küresel bir bakış.
OECD AI Raporları
2.Future of Life Institute (2020). Ethics of AI and Robotics.
o Yapay zeka teknolojilerinde etik yaklaşımlar ve öneriler.
Future of Life Institute
3.Bostrom, Nick (2017). Strategic Implications of Artificial Intelligence for Society.
o Otomasyonun uzun vadeli sosyal etkilerini analiz eder.
Belgeseller:
1.The Social Dilemma (2020)
o Yapay zekanın insan davranışları ve karar verme üzerindeki etkilerini tartışır.
2.Coded Bias (2020)
o Yapay zeka sistemlerindeki önyargılar ve bu önyargıların sonuçlarını ele alır.
